Symbolem okresu świątecznego są szopki bożonarodzeniowe. Cieszą oko najmłodszych, ale też i dorosłych pozwalając wyszukiwać „smaczki”. Zwyczaj ich budowania historia wiąże z osobą św. Franciszka z Asyżu. Jego misją było działać wśród ludzi najprostszych i tak postanowił przybliżyć ludziom tajemnicę bożego naradzenia. Ta pierwsza szopka powstała we włoskiej miejscowości Greccio w 1223r. Zakon, który założył św. Franciszek po jego śmierci postanowił kontynuować tę tradycję. Franciszkańskie szopki stopniowo rozprzestrzeniły się w całych Włoszech i Europie. Do naszego kraju zwyczaj ten zawitał właśnie z nimi i sięga końca XIIIw. Najstarszym ich śladem są drewniane XIVw. figurki z krakowskiego klasztoru klarysek. Te najbardziej znane w Polsce znajdziecie w Wambierzycach, czy w Kalwarii Zebrzydowskiej jednak w wolnym od pracy czasie pomiędzy świętami nie ma z reguły czasu na dłuższe podróże. Dlatego zasiadając nad mapą wybieram cele bliżej położone. Jako, że w województwie łódzkim nie brakuje atrakcji, które są dostępne tylko w tym szczególnym okresie jest, co robić.
Na krótki rowerowy wypad wybieram Piotrków Trybunalski, który w tym roku obchodził 550lecie parlamentaryzmu. To w tutejszym barokowym kościele (1643r) o.o Bernardynów pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego znajduje się cel mojej wizyty – Piotrkowska szopka będąca mocno związana z miastem i jego historią. Na makiecie zwraca uwagę piotrkowski zamek i kamieniczki rzemieślników, słomiana miniatura bernardyńskiego kościoła i malowana panorama Piotrkowa. Są piotrkowianie, górale i żydzi – stanowiący niegdyś niemałą część tutejszej społeczności. Są sceny z życia klasztoru i codzienne czynności. Jako, że twórcami szopki są min. dwaj kolejarze jest tu także ruchomy pociąg, z którego przyjaźnie pozdrawia nas figurka maszynisty – jednego z dwóch (zamieniają się, co roku). Ruchome figurki, których jest ponad 40 sprowadzane są z Włoch. Szopka budowana jest od końca lat dziewięćdziesiątych i wcześniej prezentowana była w prezbiterium. Po jego remoncie, od 2018r zajmuje całkowicie nowe miejsce w sali św. Franciszka i zachwyca świeżą aranżacją.
Ciekawy wywiad w Radiu Łodź
Będąc w Piotrkowie warto również odwiedzić fabrykę ozdób świątecznych SZKŁO-DEKOR. Produkcja bombek trwa tu cały rok, a cudeńka z piotrkowskiej manufaktury zdobią choinki na całym świecie. Produkuje się tu również ozdoby w kształcie jajka będące świetnym wielkanocnym prezentem. Zwiedzając wytwórnię wędrujemy między salami poznając proces ręcznej produkcji. Najpierw bombki są formowane przez doświadczonych dmuchaczy. Ze szklanych rurek nad palnikami tworzone są wybrane kształty. Ich różnorodność sięgającą kilku tysięcy można poznać w fabrycznej wzorcowni. Kolejno delikatne szkiełka wędrują do malowania gdzie nadaje się im barwne tło, a następnie są suszone w tunelu. Najciekawszym miejscem jest dekoratornia. Tam przy użyciu farb i brokatów bombki są zdobione. Czasem zdobienie zajmuje kilka chwil, a czasem kilka godzin. Utalentowane dłonie dekoratorek nadają ozdobom unikalnego piękna. Na zakończenie zwiedzania sami możemy popróbować swoich sił w dekoratorni oraz zakupić świąteczne ozdoby w firmowym sklepie.
W województwie łódzkim zdecydowanie największa szopka znajduje się w Zespole klasztornym oo. Bernardynów z Warty. Zakonnicy pojawili się tu już w 1457r i jest to jedna z najstarszych lokacji tego zakonu w Polsce. Makieta znajduje się w należącym do kompleksu klasztornego, niegdyś gotyckim (bud. 1482-1497 ), a w późniejszych czasach przebudowanym w stylu barokowym (1696-1708 ) Kościele Wniebowzięcia NMP. Kościół jest przepięknie zdobiony rokokowymi polichromiami, jednak w okresie świątecznym dominującą jest szopka zajmująca aż 1/3 jego przestrzeni. Jej historia sięga lat osiemdziesiątych i do 2013r wystawiana była w bocznej kaplicy. Po modernizacji zajmuje obecne miejsce, a rusztowania rozpięte są nawet nad zabytkowym marmurowym sarkofagiem Rafała z Proszowic. Jej budowa rozpoczyna się już w połowie listopada. Twórcy szacują, że pod makietą znajduje się 500m kabli i 60 przedłużaczy. Jest tu ponad 400 elementów w tym ponad setka ruchomych. Ciekawostką jest najprawdziwsza rzeka napędzająca cześć mechanizmów. Znajdziecie tu sporo lokalnych odniesień min. warcki ratusz i kościół przemieszanych z widokiem pałacu Heroda. Ubrane w arabskie turbany figurki wykonują codzienne prace w brzozowych stajenkach i typowo polskich domkach. W tle zachwyca przepiękna malowana panorama. Domki wykonane są przez zakonników, ale także więźniów z Sieradza.
Ciekawą historię szopki znajdziecie w wywiadzie na stronie Sieradz Nasze Miasto.
Niedaleko warckiego klasztoru położona jest Charłupia Mała. Tu w neogotyckim Sanktuarium Matki Bożej Księżnej Sieradzkiej dostępna jest kolejna atrakcja. Szopka zajmuje niemal całą boczną nawę. Choć nie ma tu imponującej ilości ruchomych elementów to jednak szopka robi duże wrażenie. Jest tu i rzeka i kolejka górska. Szopka ma typowo polski charakter – są postaci w ludowych strojach i sporo śmiesznych scen. Choćby dlatego, że nie jest przeładowana łatwo je dostrzec. Ruchomych figurek jest kilkanaście, do tego dochodzą te poruszające się w grupie jak choćby procesja w strojach sieradzkich. Ubranka dla niej szyły przez dwa miesiące panie z koła gospodyń wiejskich. Pomysłodawcą szopki jest kościelny jednak chętnie pomagają mu parafianie. W tym roku mija jej dziesięciolecie, a od ośmiu jest ruchoma. Prace przy budowie szopki trwają od początku grudnia, a najbardziej intensywny okres przypada na tydzień przed świętami.
W moim mocno wybiórczym zestawieniu nie może oczywiście zabraknąć dekoracji miejskich. Te w Łodzi niezmiennie, zachwycają różnorodnością i rozmachem. Ale tymi, które wywołują moją radość są świąteczne aranżacje w Aleksandrowie Łódzkim. W tym roku jest to przepiękny kolorowy pociąg z ciuchcią, a w zeszłym można było zasiąść w mikołajowych saniach. W parku na Placu Kościuszki cieszą oko choinki udekorowane przez aleksandrowskie szkoły, przedszkola i firmy.
Warto jeszcze wspomnieć o bożonarodzeniowym przedstawieniu „Podróż do Betlejem” prezentowanym w Zakościelu k. Inowłodza – mam nadzieję, że wkrótce będę mógł dołączyć również opis tej atrakcji.
Informacje praktyczne:
Szopki wystawiane w kościołach są dostępne od Pasterki. Najłatwiej jest je zwiedzać w czasie mszy lub tuż po nich bo nie wszystkie kościoły są otwarte.
Charłupia Mała: Niedziele i święta: 8:00, 9:00, 11:00, 16:00, Dni powszednie: 7:00, 17:00. Szopka jest dostępna na około pół godziny przed mszą i codziennie od 17:00-19:00.
Warta: Niedziele: 7:00, 9:00, 10:30, 12:00 , 16:00, Dni powszednie: 7:30, 18:30, 17:00. Żywa szopka ze zwierzętami jest prezentowana na dziedzińcu. Szopka ruchoma będzie prezentowana do początku lutego przed i po mszy, jednak zawsze można poprosić o jej udostępnienie na furcie.
Piotrków Trybunalski: Niedziele i Święta: 6:00, 7:00, 8:30, 10:00, 11:30, 13:00, 16:00, 19:00, Dni powszednie: 6:00, 7:00, 8:30, 19:00. Szopka prezentowana jest w krużgankach i jest stosunkowo łatwo dostępna. Żywa szopka ze zwierzętami koło kościoła będzie pokazywana do 6 stycznia.
Podróż do Betlejem: spektakl jest prezentowany w dwa przedświąteczne weekendy i w pierwszy weekend po nowym roku 7-9, 14-16 grudnia 2018 oraz 4-6 stycznia 2019 w godz. 16.00-19.00 http://dobetlejem.proem.pl/
