Na prawym brzegu Wisły, naprzeciw Starego Miasta i Mariensztatu, rozlokowała się historyczna Praga. Jej nazwa pochodzi od „prażenia” – wypalania lasu pod uprawy roli. Historycznie nazwa pojawiła się w 1432 r., a w 1648 r. biskup Michał Działyński uzyskał od króla Władysław IV Wazy przywilej na przekształcenie osady szlacheckiej w miasto. Centrum miasta znajdowało się w rejonie dzisiejszego parku Praskiego i Ogrodu Zoologicznego. Najstarszym zachowanym zabytkiem jest kaplica Najświętszej Matki Bożej Loretańskiej znajdująca się przy ul. Ratuszowej.
Co zwiedzić na Warszawskiej Pradze?
To tu znajdował się również praski rynek i ratusz. W 1791 r. na mocy ustawy znoszącej jurydyki, uchwalonej przez Sejm Czteroletni, osadę przyłączono do Warszawy. Przez wiele lat Praga stanowiła zaplecze zaopatrzeniowe stolicy. Rozwijały się tu liczne jarmarki, targi, prężnie kwitł handel wiślany. Kres świetności położyły tragiczne wydarzenia z 1794 r. kiedy to po bitwie o Warszawę, będącej ostatnim zbrojnym wystąpieniem I Rzeczypospolitej, doszło na jej ulicach do masakry ludności cywilnej. Kolejnymi uszczerbkami dla zabudowy było wznoszenie fortyfikacji napoleońskich i Powstanie Listopadowe. Dzielnica potem przez wiele lat miała charakter wiejski. Dopiero druga połowa XIX w. i doprowadzenie linii kolejowej na powrót tchnęło ducha w tę część Warszawy. Praga stała się ważnym węzłem przeładunkowym dla towarów przywożonych i wywożonych z Rosji w celu handlu z Królestwem Polskim i Europą. Dworce kolejowe i powstanie stałej przeprawy mostowej zmusiły władze do uporządkowania praskiej przestrzeni. Po I wojnie światowej najszybciej z zapaści podniósł się przemysł i obok Woli, Praga stała się najbardziej uprzemysłowioną dzielnicą Warszawy. Kres niełatwym warunkom mieszkalnym położył zarząd komisaryczny dzielnicy pod wodzą Stefana Starzyńskiego. W czasie II Wojny Światowej dzielnica stanowiła ważne zaplecze dla warszawskiego ruchu oporu. Mniej zniszczona Praga przez kilka powojennych miesięcy bała bazą dla administracji kraju. Wkrótce zaczęły powstawać nowe osiedla, znacznie zmieniając charakter społeczny i przestrzenny dzielnicy. Ten proces możemy obserwować do dziś, spacerując jej uliczkami.
Pomocna przy zwiedzaniu napewno będzie strona oficjalna Warszawskiej Pragi https://warsawtour.pl/warszawska-praga/
Muzeum Warszawskiej Pragi
Mieści się w zespole odrestaurowanych najstarszych budynków dzielnicy, tuż obok Bazaru Różyckiego. Zaprezentowana wystawa wprowadzi Was w klimat tej części Warszawy. Robi wrażenie makieta XVIII wiecznych jurydyk Warszawy: Golędzinowa, Pragi i Skaryszewa. Makieta ukazuje układ urbanistyczny, który w 1794 r. zostanie bezpowrotnie utracony po ostatnim zbrojnym starciu Insurekcji Kościuszkowskiej. Tuż obok znajdują się też mapy, dokumenty i zdjęcia prezentujące tę część Warszawy na przestrzeni wielu wieków. W muzeum jest sala poświęcona bazarowi warszawskiemu, są nagrania i sylwetki mieszkańców, rzemieślników, kupców. W zespole zabudowań tworzących muzeum jest również dom, w którym mieściła się dawna żydowska sala modlitw. Warto zwrócić w niej uwagę na odrestaurowane malowidła naścienne. W muzeum znajdziecie również wiele odniesień do przemian architektonicznych i społecznych. Zwiedzanie ułatwiają audio przewodniki, będące dźwiękowym uzupełnieniem wystaw.
Warszawa, ul. Targowa 50/52 https://muzeumpragi.pl/,
Spacer ulicami Brzeską i Ząbkowską
Pierwszą uwagę zwracają wielkomiejskie kamienice. Na ich fasadach znajdziecie pozostałości dawnych zdobień i przy odrobinie wyobraźni zobaczycie jak pięknie prezentowała się ta część Warszawy. Spacerując wzdłuż ulic, nie sposób zapomnieć o praskich kapliczkach. Najwięcej powstało ich w czasie okupacji, gdy bezpieczniej było przebywać na własnym podwórku i była zgoda na odprawianie mszy poza murami kościoła. Modlono się tu także o bliskich i pokój. Nie brakło epizodów związanych z chowaniem zmarłych. Kapliczek na Pradze jest dziś 120, każda ma swój unikalny charakter i historię. Ich rozmieszczenie łatwo odszukać na dedykowanych stronach.
Na marginesie dodam, że to zdecydowanie najciekawszy i najbardziej emocjonujący ze spacerów, a kulturalna prośba o skasowanie dopiero co zrobionych zdjęć nie jest niczym zaskakującym 🙂
Gdzie zjeść na Pradze?
My wybraliśmy Bar na Ząbkowskiej, typowy bar mleczny. W dobrej cenie i bez udziwnień nie zjecie nigdzie indziej.
Warszawa, Ząbkowska 2,
Muzea na Warszawskiej Pradze
Muzeum Sztuki Fantastycznej
W tej chwili są tu prezentowane obrazy Zdzisława Beksińskiego, Jerzego Dudy-Gracza, Wiesława Wałkuskiego, Dariusza Zawadzkiego, Jacka Szynkarczuka, Maksymiliana Novak-Zemplińskiego czy Andrzeja Olczyka. Zgodnie z informacjami muzeum olbrzymia część kolekcji jest pokazywana po raz pierwszy publicznie. Zdecydowanie obrazy tego nurtu robią oszałamiające wrażenie.
Warszawa, ul. Ząbkowska 31, https://muzeumsztukifantastycznej.pl,
Muzeum Polskiej Wódki
Przestrzenie dawnego centrum rektyfikacji zamieniono na wystawę poświęconą temu najbardziej znanemu polskiemu produktowi. W salach prezentowana jest historia narodzin procesu destylacji i jego tradycji w Europie. Jest zobrazowany proces powstawania trunku, jest również sala prezentująca kolekcję butelek wódki … i nie jest to ta „butelka z siedemnastego wieku, do której dziedzic nalewał wódkę i rozpijał tą wódką pańszczyźnianych chłopów”. Znajduje się tu naprawdę imponująca kolekcja etykiet, butelek i trunków z historii polskich tradycji spirytusowych.
Siłą muzeum są oprowadzający. W ciekawy sposób prezentują historie związane z procesem powstawania alkoholu, jak i eksponatami. Zakończeniem zwiedzania jest degustacja mocnych trunków. Polski alkohol poznajemy w wersji: pszenica, żyto i ziemniak.
Warszawa, ul. Plac Konesera 1, https://muzeumpolskiejwodki.pl/,
Obydwa muzea mieszczą się w kompleksie obiektów mieszkalnych, biurowych i kulturalno-rozrywkowych znajdującym się na terenie dawnej Warszawskiej Wytwórni Wódek „Koneser” na Pradze-Północ w Warszawie. Powstały w 1897 r. zespół architektoniczny mieścił poza budynkami przemysłowymi, magazyny, warsztaty, szkołę i obiekty mieszkalne. Była to jedna z najnowocześniejszych destylarni w Polsce … do upadku zakładu w 2007 r. Na szczęście wkrótce rozpoczęła się rewitalizacja.
Wartym odwiedzenia jest również Warszawskie Neon Muzeum w Soho Factory. Nie był ten obiekt tym razem naszym celem, jednak dołączam kilka zdjęć z poprzedniej wizyty.
Spacer po Pradze kończymy w okolicy dawnego rynku. Pozostałością po XVIII w. Pradze znanej z makiety są m.in. układ ulic i Kościół Matki Bożej Loretańskiej w Warszawie znajdujący się nieprzypadkowo przy ul. Ratuszowej. Jest to najstarsza świątynia na Pradze, stanowiąca pierwotnie część założenia klasztornego zakonu bernardynów. Spacerkiem przez park w kierunku górujących wież Bazyliki katedralnej św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika zwanej mocno umownie „Praską Notre Dame” kończymy ten dzień.
W drodze na dworzec przystajemy jeszcze „posłuchać „ Praskiej Kapeli”. Pomnik autorstwa rzeźbiarza Andrzeja Renesa składa się z pięciu postaci: skrzypka, akordeonisty, gitarzysty, bandżolisty i bębniarza. Został odsłonięty 17 września 2006 roku.
Wizytę uzupełniają praskie murale oraz przemyślenia o tym, jak dawne miesza się tu z nowoczesnym na wielu płaszczyznach: społecznej, architektonicznej, przestrzennej.
Pingback: Folkowe przystanki – Lisie opowieści
Mariola
Od czasu do czasu jestem w Warszawie i przy okazji staram się coś zwiedzić. Do Pragi jeszcze nie dotarłam, ale widzę, że warto. Może tylko ta wódka mnie nie przekonuje, pozostałe miejsca zapisuję.